11 Boise, ID & 12 Dayville, OR

Je zou denken dat er in het zuiden van Idaho en midden van Oregon niks te doen is. En dat klopt over het algemeen ook wel. Maar er zijn pareltjes bij, mensen. Historisch interessante plekken en onverwacht mooie natuur. Daar moet je soms wel een roteind voor omrijden, maar ik heb wat afstanden en tijd betreft wel een beetje een Amerikaanse houding ontwikkeld. Als je iets wil zien, dan stap je in die auto en dan ga je gewoon.

Ik heb wel wat tips voor je, mocht je zelf een keer een roadtrip gaan maken door de VS. Deze tips lees je niet in de reisgids, maar geloof me, ze gaan een keer van pas komen:

1. Ga bij ieder rest area of tankbeurt naar de wc! Met uitroepteken ja. Je weet nooit wanneer het volgende toilet zich aandoet en dat kan zomaar een heel stuk later zijn dan wanneer je blaas aangeeft dat je moet. Dat rijdt niet ontspannen. Ik spreek uit ervaring.

2. Gooi je tank vol als hij halfleeg is. Niks glas halfvol (tank in dit geval), niet optimistisch denken. Volgooien dat ding. Je weet nooit wanneer er een volgend tankstation komt, gelijk aan punt 1. Gelukkig heb ik nog geen ervaring met een lege tank, want ik houd me braaf aan mijn eigen tip.

3. Heb altijd contant geld bij je. Je kunt vrijwel overal met je creditcard betalen, maar voor parkeren en entree van parken (niet de nationale) heb je cash nodig. En voor wasserettes heb je quarters (kwartjes) nodig, maar die kun je ter plekke in een automaat wisselen.

4. Leg je erbij neer dat je een keer iets doodrijdt. Ik ben de afgelopen zes roadtrips de dans ontsprongen. Maar helaas, in Cascades heb ik een eekhoorn overreden en ergens in Montana vloog een vogel tegen mijn voorruit. Ik ben er vrij zeker van dat beiden dat niet overleefd hebben. Ik vind het echt vreselijk, maar remmen of uitwijken is gewoon te gevaarlijk. Dus even ogen dicht (heel even maar) en heel veel sorry zeggen, wellicht een traantje wegpinken en hopen dat het niet nog een keer gebeurt.

5. Leer om een band te vervangen. Vorig jaar heeft een highway patrol officer het voor me gedaan en dit jaar kon ik met een zachte band naar de garage rijden. Maar met die afstanden hier, en weinig verkeer, is het toch handig om het zelf te kunnen. (Ik geef gelijk toe dat ik het nog steeds niet kan. Heb wel opgelet vorig jaar, maar niet goed genoeg, vrees ik. Ik weet dat er ergens een boekje in de auto ligt, dus daar zal ik het mee moeten doen. Internet zal ook niet echt helpen, want als je geen garage in de buurt hebt, heeft je telefoon waarschijnlijk ook geen bereik. Wederom, ik spreek uit ervaring.)

Zo, dat waren wat tips. Verder moet ik nog wat rechtzetten van eerdere blogs.

- Beren eten dus gras, maar soms ook andere dieren, als ze erge honger hebben. Mensen eten ze niet zo vaak, daar had ik wel gelijk in.

- Wij vertalen ‘moose’ en ‘elk’ naar het woord eland. Maar het zijn echt wel verschillende dieren. Een ‘moose’ heeft zo’n plat gewei en een lang hoofd. Een ‘elk’ is meer een groot hert, ik denk dat ‘rendier’ dan een betere vertaling is.

- Die armen op wielen die over akkers rijden om ze te besproeien, die zijn geen 50 maar wel 200 meter lang. Ontdekking van mijn vader, die mijn reis tot in detail (meer dan ikzelf) op Google Maps meereist. Dus dank, pap!

Dan nu het reisverslag van afgelopen dagen.

MAANDAG

Ik vertrok in de ochtend vanuit Arco om met een omweg naar Boise (ook in Idaho) te gaan. Ik ben nog even gestopt bij Craters of the Moon, omdat ik vergeten was een magneetje te kopen. En je zult zien… prachtig weer natuurlijk. Maar goed, ook met wind en regen heb ik van Craters genoten de dag ervoor. Ik reed het eerste uur zo’n beetje om de lava heen. Dat gebied is echt gigantisch groot. Eerst ging ik naar het westen en daarna naar het zuiden. Ik wilde namelijk naar Minidoka National Historic Site.

De European Americans krijgen in mijn ogen een steeds slechtere historische reputatie. Want allemachtig, wat hebben zij zich misdragen. Ik heb eerder al verteld hoe ze met de Native Americans omgingen, maar deze dagen heb ik geleerd dat zij, naast de African Americans, niet de enige slachtoffers van de blanken waren. Hoe de blanken ooit gedacht hebben het alleenrecht op dit land te hebben, is mij nog steeds een raadsel. Maar dit was de inleiding voor Minidoka.

Jullie weten allemaal wel dat Amerika en Japans in de Tweede Wereldoorlog geen vrienden waren. Sterker nog, na de Japanse aanval op Pearl Harbor, brak de pleuris goed uit. Er ontstond in de VS een hysterische angst voor wie dan ook Japans was, ook voor mensen met Japanse achtergrond die in de VS geboren waren (en dus Amerikaans staatsburger waren). De ‘oplossing’ kwam uit Washington. Alle 120.000 mensen met een Japanse achtergrond moesten opgesloten en bewaakt worden. Ze werden op treinen gezet naar het binnenland en in werkkampen opgesloten. En dit fenomeen kennen wij dan weer van een andere grootmacht uit die tijd…

Hier in Minidoka leefden op een gegeven moment meer dan 9.000 mensen. Ze hadden alles achter moeten laten, terwijl ze vaak succesvolle boeren, zakenmensen en winkeliers waren in de steden aan de westkust. Minidoka ligt in het zuiden van Idaho, waar de weersomstandigheden bar zijn, maakt niet uit in welk jaargetijde. De mensen moesten hun eigen barakken bouwen en hun eigen voedsel verbouwen. In tegenstelling tot de beruchte kampen van de nazi’s in Europa, werden de mensen niet opgesloten om te vernietigen. Maar echt leuk is het natuurlijk niet, met zoveel mensen op een kluitje en totaal geen vrijheid hebben. Toch maakten ze er het beste van, bouwden een bioscoop, een school en legden een honkbalveld aan. In oktober 1945 werden ze vrijgelaten, om opnieuw hun leven op te moeten bouwen. Pas tientallen jaren hebben ze een vergoeding van de overheid gekregen (info met dank aan pap weer). Er is vast veel meer over te vertellen en te lezen, maar ik houd het hier even bij. Ik moet er zelf ook nog meer lezen. Het bezoekerscentrum was helaas dicht (dat wist ik al toen ik er heen reed).

Na Minidoka reed ik naar de Shoshone Falls. Dat zijn echt wel mooie watervallen. Ze worden een beetje gereguleerd tegenwoordig, want natuurlijk wil den mensch er stroom door opwekken. Maar het was nog steeds mooi, vooral met de zon er op, toen ontstond er een regenboog. De watervallen liggen in de Snake River, die door een soort Grand Canyon stroomt. Dit was dus zo’n pareltje die ik niet verwacht had. Daarna moest ik nog 2 uur rijden naar Boise. Dat ging over de snelweg, waar je 80 mijl per uur mag, dat is 130 km per uur. Dus verstand op nul, opletten op andere automobilisten en mammoetvrachtwagens, en doorrrr. In Boise heb ik weer bij Panda Express gegeten. Daarna naar mijn kamer via airbnb. Dit keer in een heel mooi huis, met een fijn bed en een eigen badkamer op de gang.

DINSDAG

Ik ging pas laat op weg, want ik heb eerst nog met familie gevideobeld. Mijn eerste stop was een tankstation, want ik had nog maar een kwart tank vol. Daarna gestopt bij een rest area bij Ontario. Die stad bleek net in Oregon te liggen, dus er was ook een welcome center. Ik ging er weg met een hele stapel folders en tijdschriften. De meneer achter de balie zei dat er eigenlijk niets te zien of doen was tussen Ontario en mijn bestemming Dayville. Maar hij wees me nog wel op een folder van Kam Wah Chung en ja hoor, weer zo’n pareltje.

Kam Wah Chung is een klein gebouwtje van steen en hout in John Day. Ooit woonden er duizenden mensen in dit stadje, waarvan zeker 2.000 van Chinese afkomst. Zij werkten in de mijnen en hadden hun eigen kleine China Town gebouwd. Toen de goudkoorts voorbij was, stierf het stadje bijna uit. Kam Wah Chung was een winkel, apotheek en kliniek van twee Chinese mannen; Ing Hay (‘Doc Hay) en Lung On (‘Leon’). Als twintigers kwamen ze naar de VS om hun geluk te zoeken. In John Day bundelden ze hun kennis en vermogen en kochten in 1887 dit gebouwtje. De één was arts en de ander een zakenman die goed Engels kon. Ze runden het gebouw meer dan 60 jaar, ze bleven dus ook na de goudkoorts. Ze zijn nooit teruggegaan naar China en hebben ook nooit hun gezinnen over laten komen. Dat laatste is een beetje een mysterie, maar het kan zomaar zijn dat hun brieven en geld nooit hun gezinnen bereikten (door corruptie in China).

Wat bijzonder aan dit gebouw is dat het nog steeds helemaal ingericht is als in 1948. Lung On was al in 1940 gestorven, maar Ing Hay brak in 1948 zijn heup en moest naar Portland. Hij kwam echter nooit meer terug en overleed in 1952. Het gebouwtje bleef onaangeraakt tot eind jaren ’60. Toen opende iemand van de overheid het en vond de hele inventaris van een winkel EN die van een Chinese apotheek. Meer dan 500 kruiden, mineralen en andere niet-westerse geneesmiddelen stonden nog netjes (in het Chinees) gelabeld achter een toonbank. Uiteindelijk heeft men besloten het zo te conserveren en er een museum van te maken. Je mag er alleen met een gids in en maar met 8 bezoekers tegelijk. Ik had geluk dat ik me nog bij een groepje mocht aansluiten. De rondleiding duurde een uur, ondanks dat het maar een klein gebouw is.

In het verhaal van Ing Hay en Lung On kwam ook nog de ‘Chinese Exclusion Act’ uit 1882 langs. En ja, hoor, daar kwam de kwaadaardige, egoïstische en hebberige blanke Amerikaan weer naar voren. Met deze wet kwam er een einde aan de immigratie van mensen uit China. Chinezen konden geen Amerikaans staatsburger worden en de wet verbood dat Chinezen land bezaten. Ik vraag me dan weer af welk recht de blanken dachten te hebben, dat ze het alleenrecht op dit land hadden? Je zou denken dat ze van de geschiedenis geleerd hebben. Maar helaas leeft dit gedachtengoed nog steeds, vooral in de kleinere steden, het platteland en in het hoofd van de voorgaande president. ‘America first’… ja, maar dan vooral voor blanken. Ik word er weer boos van, al weet ik nog steeds niet wat ik er mee kan en moet. Want ik vind het nog steeds een geweldig land om door te reizen.

De reis dinsdag eindigde in ieder geval in Dayville, een heel klein schattig dorpje. Ik heb een soort huisje op een camping. De omgeving is mooi groen, met allemaal bomen en planten met bloemen. Ik heb twee slaapkamers, een koelkast en magnetron, en een eigen douche en wc. Ik kan ook lekker buiten zitten, al wordt het ’s avonds wel heel koud.

Oh ja, ik had het al eerder over dieren die platgereden worden. Er leven hier kleine, schattige grondeekhoorns. Ik heb ze in California al kamikaze-eekhoorns genoemd. Ze rennen dus steeds vlak voor je auto de weg over, of rennen op het laatste moment terug. Ik heb bijna net zoveel levende als doodgereden diertjes gezien, zucht. Kan ook zomaar zijn dat ik er zelf al eentje platgereden heb… Verder lag er nog iets groters op de weg. Toen ik dichtbij kwam, bleek het een opgerolde slang te zijn! Ik reed er overheen, maar dan precies met de wielen aan beide kanten. Een man was al uitgestapt met een lange stok ofzo, waarschijnlijk om het beest aan de kant te krijgen. Hij liever dan ik. Ben wel blij dat ik de slang niet platgereden heb. En nu ik eraan denk, ik heb ook nog een flink hert gezien, ergens in de bergen van Oregon. Ze liep heel rustig de weg over, gelukkig zag ik haar al ver van tevoren en kon ik veilig afremmen. We hebben nog even oogcontact gehad, voor ik verder reed.

WOENSDAG

Ik heb echt zo’n heerlijk plekje in Dayville, dat het maar moeilijk is om op pad te gaan. Ik heb mijn ontbijt buiten gegeten en heb nog een hele tijd in het zonnetje zitten lezen. Aan het einde van de ochtend ben ik naar het Thomas Condon Paleontology Center gegaan. Hier in de omgeving worden namelijk veel fossielen gevonden, van dieren en planten miljoenen en miljoenen jaren geleden (zoals zij zeggen). In het bezoekerscentrum laten ze de vondsten zien en leggen ze uit hoe ze onderzoek doen. Ik vond het echt wel gaaf om te zien, al ben ik zelf wat sceptisch over die miljoenen en miljoenen jaren. Dat heeft met mijn christelijke achtergrond te maken. Dat het allemaal heel, heel oud is, dat is wel duidelijk. Vroeger, als we in Drenthe waren, dan zocht ik vuurstenen. Die sloeg ik dan met een kei doormidden en dan vond ik ook wel eens fossielen van plantjes en zeedieren. Hier vinden ze echter soms hele schedels en beenderen, maar ook afdrukken van planten en versteende zaden. Zo weten ze dat hier ooit een tropische jungle was, gevolgd door bossen met sequoia’s en dan nu een half-woestijn. Er leefden tijgers, kameelachtigen, beerachtigen, grote zwijnen en zelfs een soort neushoorns.

Ik heb voor mijn huisje geluncht en weer een tijd lekker zitten lezen. Halverwege de middag reed ik naar Painted Hills, waarvoor ik hier ook ben. Je moet aan het einde van de dag gaan, want in de ochtend zorgt de zon voor schaduwen en zie je de beroemde kleuren van de heuvels minder goed. Ik was al voorbereid om weer volle parkeerplaatsen, zoals bij elk nationaal park of monument. Maar hier was ik met nog 5 auto’s, die ik steeds weer tegenkwam. De Painted Hills zijn een wonder van de natuur. Het zijn zacht ogende heuvels van klei, die rood of geel zijn, of een combinatie hiervan. Heeft ook iets met vulkanische activiteit te maken en verder met de aanwezigheid van ijzer en mineralen enzo. Ik zet de foto’s op Facebook, want het valt een beetje lastig uit te leggen. Je kunt natuurlijk ook afbeeldingen op Google vinden, zoek dan op ‘Painted Hills Oregon’. Ik vond het in ieder geval zeker de moeite waard om hiervoor zo’n eind te rijden. Want eigenlijk zou ik Oregon overslaan. Ben zo blij dat ik dat niet gedaan heb!

Ik merk dat ik toch blijer word van die rustige en kleinschalige plekken (pareltjes), dan van de massale toeristische parken als Yellowstone. Natuurlijk is Yellowstone een must-see en heb ik genoten van de wilde dieren, maar ik word altijd kriegelig van al die mensen en van al het moeten zien en doen. Zo vind ik New York ook echt wel gaaf, maar houd ik nog veel meer van plaatsen als Charleston (South Carolina) en Savanna (Georgia). Misschien komt het wel doordat ik geboren en getogen ben in Deventer. Daar is gewoon alles wat een stad je kan bieden, maar dan niet zo massaal als de Randstad. Plus dat Deventer natuurlijk een hele oude en mooie stad is!

Morgen ga ik naar Beaverton, vlakbij Portland. Ik logeer bij Anna en haar moeder. Ik heb Anna 10 jaar geleden op een bruiloft in Frankrijk ontmoet. Zo leuk om haar weer te zien! We gaan er vast een paar gezellige dagen van maken.

Het is nu 19 uur en ik zit nog buiten, maar het wordt wat fris. Bovendien komen straks de muggen en zit ik in korte broek en slippers. Dus ik zet dit verslag zo online en ga dan binnen met de foto’s op Facebook bezig. Dat zijn er heel veel, sorry alvast. Ik kon gewoon niet kiezen. Ik heb ook weer een aantal foto’s van bloemen gemaakt, daar begin ik wel lol in te krijgen eigenlijk. Laat je nog eens een berichtje achter? Dat vind ik leuk!